Fauna wód
Morza Bałtyckiego jest bardzo rozmaita. Żyją w tym środowisku wodnym między
innymi: foka szara, foka obrączkowana, morświny oraz dorsze, śledzie, płastugi,
szproty, makrele, łososie, węgorze, głowaczowate (m.in. kur rogacz, będący
reliktem arktycznym), a także małże, skorupiaki (m.in. kiełż, który jest także
reliktem arktycznym) oraz wieloszczety i jamochłony (m.in. chełbia modra,
bełtwa). Ze względu na poziom zasolenia Morza Bałtyckiego, zasiedla się w tych wodach
jeszcze wiele różnych gatunków słodkowodnych.
Temperatura jednym z
najważniejszych czynników
Ryby są
zmiennocieplne, czyli dostosowują temperaturę swojego ciała do temperatury
otoczenia. Niektóre osobniki odbywają tarło jedynie w określonych porach roku i
w określonej temperaturze wody w tym miejscu.
Tarlisko łososi w płytkim strumieniu – miejsce, gdzie ryby
odbywają tarło
Temperatura
jest też głównym czynnikiem w regulacji czynności reprodukcyjnych – każdy
gatunek ma swoje minimum i maksimum temperaturowe, które odpowiada za
wzbudzenie aktywności rozwoju gonad płciowych.
Istnieje
wiele niekontrolowanych zmian temperatury, spowodowanych przez zmiany klimatu
lub przez działalność człowieka, które wpływają na zaburzenie cyklu
reprodukcyjnego u ryb.
Ryby reagują
na każde ocieplenie i oziębienie środowiska. Powstają wielkie ławice, co
ułatwia wędkarzom połów ryb.
Wpływ opadów
atmosferycznych na ryby
Zgodnie z
raportem Komisji Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku na całym obszarze morza
ma nastąpić wzrost ilości opadów atmosferycznych w trakcie zimy, a w czasie
lata wzrost ten nastąpi tylko na obszarze północnym. Wpłynie to na zmniejszenie
zasolenia, przez co mogą ucierpieć na tym niektóre gatunki ryb, na przykład na
dorsza. Kolejną zmianą klimatu, która może wpłynąć na ryby jest ilość tlenu
zawarta w wodzie. Modele naukowe wskazują na poszerzenie się obszarów o niskiej
zawartości tlenu w wodzie, jak i obszarów beztlenowych. Deficyt tlenu to chyba
najważniejszy czynnik wpływający na zanik siedlisk oraz zmniejszenie
bioróżnorodności morza Bałtyckiego. Niedobór tego pierwiastka przyczyni się
pośrednio do pomniejszenia wszystkich gatunków ryb, żywiących się planktonem,
gdyż rośliny ten będą miały mniejsze obszary oraz krótszy okres zakwitania.
Najbardziej może to być widoczne na przykładzie śledzia i szprota. Niestety, silne oddziaływanie człowieka na
morze Bałtyckie może jeszcze bardziej zwiększyć podatność na zmiany klimatu.
Dla tego powinniśmy uważać, aby nie łowić za dużo ryb oraz nie przesadzać z
eutrofizacją.
Wiatr jako nieodstępujący
element Morza Bałtyckiego
Najważniejszym elementem morskiego
klimatu jest wiatr. Czasami jest naszym przyjacielem . Np w upalny letni dzień
znad morza wieje lekka orzeźwiająca bryza. Powiew ten ma nie więcej niż 5m/s i
powstaje z różnic w temperaturze powietrza. Bardziej nagrzane powietrze nad
lądem podnosi się do góry a w jego miejsce wpada bryza. Nocą cyrkulacja zmienia
się. Bryza to wiatr lokalny i raczej nie sięga w ląd dalej niż 30-35 km.
Jesień, zima to czas niżów barycznych.
Gnane od Atlantyku dalej na wschód przelatują nad Bałtykiem wywołując silne
wiatry i sztormy. Średnia siła wiatru w grudniu i styczniu wynosi w Helu około
6 m/s a na Rozewiu ponad 7 m/s. Bardzo często zdarzają się istne huragany o
prędkości powyżej 35m/s. Taki wiatr potrafi zmienić bałtyk w huczący, wściekły
żywioł gotowy zniszczyć wszystko co napotka. Każdego roku można podziwiać
spektakle o sile 9-12 stopni B. Jesienno -zimowa pogoda jest czasami naprawdę
groźna dla życia. Ale są też dni piękne, słoneczne idealne na spacery po pustej
plaży.
Rybacy
nadali wiatrom imiona. ŻYWNIK - wieje ze wschodu i napędza ryby do sieci.
Zachodni WEST zwiastuje słabe połowy. Południowa ZYDA to Ciotka która często
przynosi deszcz. Najgroźniejszym wiatrem jest SZALIŃC a troche łagodniejszym
KRĘCYK. GLADA - to przyjaciółka rybaka.
Niektóre rejony
wybrzeża są nawiedzne często przez mgły. Najczęściej mgły można obserwowac w
okolicach Rozewia (około 70 dni z mgłą) a juz w Helu około 30 dni. Tak więc
zróżnicowanie jest bardzo duże. Im dalej w ląd tym słabsze są zjawiska wywołane
obecnością morza. Morski klimat charakteryzuje się chłodniejszym i dłuższym
latem i cieplejszą i krótszą zimą.
Jeżeli byśmy chcieli sprawdzić
obecną sytuacje i prognozy pogody, prądów morskich, ciśnienia, wys. fal
morskich oraz wiatrów na morzu Bałtyckim , to możemy odwiedzić kilka stron www
gdzie te czynniki są monitorowane
Śledzeniem sztormów, rozwojem tego
zjawiska oraz prognozowaniem jego dalszego przebiegu zajmują się synoptycy z
Biura Meteorologicznych Prognoz Morskich Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej w Gdyni. Do nich należy również osłona meteorologiczna Morza
Bałtyckiego, które to zostało podzielone na poszczególne akweny takie jak:
- Bałtyk Zachodni,
- Bałtyk Południowy,
- Bałtyk Południowo- Wschodni,
- Bałtyk Centralny
- Bałtyk Północny
Sztormami określamy silne wiatry, które
osiągają znaczne prędkości i stwarzają zagrożenie dla jednostek pływających. W
naszych szerokościach geograficznych to zjawisko występuje głównie w okresach
jesienno-zimowym i wiosennym. Sztormy nie biorą się z niczego i co więcej są
zjawiskiem cyklicznym.
Sztormy są generowane przez
układy niżowe, które przemieszczają się różnymi torami. Takie układy niżowe
można podzielić na dwa typy.
Pierwszym typem są głębokie układy
niskiego ciśnienia, które przemieszczają się powoli. Jednocześnie są bardzo
dobrze widoczne na różnego typu mapach synoptycznych. Generują one silne
sztormy trwające nierzadko kilka dni, dzięki czemu łatwiej można prognozować
ich siłę oraz rozwój.
Drugim typem są tak zwane wtórne układy
niskiego ciśnienia. Powstają najczęściej na obrzeżach wcześniej wspomnianych
głębokich układów i są najczęściej wynikiem zafalowania frontu chłodnego. Są
szczególnie niebezpieczne, ponieważ przemieszczają się z dużą prędkością i powodują gwałtowne, lecz krótkotrwałe
sztormy. Takie układy są trudne do prognozowania ze względu na swoją
gwałtowność i częstą zmianę kierunku przemieszczania się. Dlatego trzeba
zachować szczególną czujność przy prognozowaniu takich wtórnych niżów.
Pod względem prędkości przemieszczania
się i gwałtowności najbardziej niebezpieczne są sztormy z sektora zachodniego i
północno- zachodniego. W sytuacji wystąpienia takiego sztormu trzeba się liczyć
z wiatrami osiągającymi nierzadko siłę orkanu, o porywach przekraczających
110km/h. Na szczęście sztormy o takiej sile są stosunkowo rzadkie i występują w
wyjątkowych sytuacjach.
Przyczyny zmian klimatu
Działalność człowieka – spalanie
paliw kopalnych, wycinanie lasów deszczowych czy hodowla zwierząt gospodarskich –
ma coraz większy wpływ na klimat i temperaturę na Ziemi.
W jej wyniku ilości gazów
cieplarnianych naturalnie występujących w atmosferze ogromnie wrosły, a to
wpłynęło na zwiększenie efektu cieplarnianego oraz globalnego ocieplenia.
Gazy cieplarniane
Wiele z tych gazów występuje w warunkach naturalnych,
jednak działalność człowieka wpływa na zwiększenie obecności niektórych spośród
nich w atmosferze, a zwłaszcza:
1.dwutlenku węgla (CO2)
2.metanu
3.podtlenku azotu
fluorowanych gazów cieplarnianych.
Dwutlenek węgla jest gazem cieplarnianym najczęściej
powstającym w wyniku działalności człowieka. To właśnie on w 63 proc.
odpowiada za globalne ocieplenie spowodowane działalnością przemysłową.
Jego stężenie w atmosferze jest obecnie o 40 proc. wyższe niż przed
wybuchem rewolucji przemysłowej.
Inne gazy cieplarniane są emitowane w mniejszych ilościach, ale skuteczniej (czasami nawet
tysiąc razy skuteczniej) niż CO2 zatrzymują
ciepło. Metan odpowiada w 19 proc. za globalne ocieplenie
spowodowane działalnością człowieka, a podtlenek azotu – w 6
proc.
Przyczyny wzrostu emisji
W wyniku spalania węgla, ropy i gazu powstaje
dwutlenek węgla i podtlenek azotu.
Wycinanie lasów (wylesianie) – Drzewa pomagają regulować klimat poprzez pochłanianie CO2 z atmosfery. Kiedy są one wycinane,
zmagazynowany w nich węgiel znów trafia do atmosfery, a to przyczynia się do
efektu cieplarnianego.
Zwiększenie hodowli zwierząt
gospodarskich – Krowy i owce produkują duże
ilości metanu podczas trawienia.
Nawozy azotowe powodują emisje tlenków azotu.
Gazy fluorowane mają bardzo wysoką wydajność cieplną, aż do 23 tys. razy wyższą niż
CO2. Na szczęście są one uwalniane w mniejszych
ilościach, a przepisy UE ograniczają ich wykorzystanie.
Globalne ocieplenie
Średnia temperatura na Ziemi jest
obecnie o 0,85 °C wyższa niż pod koniec XIX
w. Od czasu rozpoczęcia pomiarów w 1850 r. każda z trzech ostatnich dekad była
cieplejsza od poprzedniej.
Wiodący klimatolodzy uważają, że od połowy XX w.
działalność człowieka jest główną przyczyną ocieplenia klimatu.
Naukowcy są zdania, że jeśli temperatura wzrośnie o
więcej niż 2°C w stosunku do temperatury sprzed epoki przemysłowej, drastycznie
zwiększy się ryzyko niebezpiecznych i potencjalnie katastrofalnych zmian w
środowisku. Dlatego wspólnota międzynarodowa uzgodniła, że globalne ocieplenie
powinno być utrzymywane na poziomie poniżej 2°C.
· Najbardziej popularne
ryby występujące w Bałtyku
1.
Śledź bałtycki (18-24 cm). Występuje we wschodniej części Morza Bałtyckiego.
Śledź bałtycki jest skarlałą formą śledzia oceanicznego, jest przy tym od niego
znacznie mniej tłusty.
2.
Szprot (16 cm). Szprot jest to mała ryba z rodziny śledziowatych. Wyglądem
przypomina młodego śledzia. Cechą szczególną tej ryby jest szorstka krawędź
brzucha. Ciało szprota pokryte jest srebrnymi łuskami, które są niebieskawe na
grzbiecie.
3.
Dorsz (30-90 cm). Przeciętna długość ciała dorsza żyjącego w Bałtyku wynosi od
30 cm do 70 cm. Dorsz bałtycki występuje w rejonach od Cieśnin Duńskich do
Zatoki Botnickiej. . Młode dorsze występują w płytkich, przybrzeżnych wodach, a
osobniki dorosłe przebywają na otwartym morzu. Najczęściej dorsz przebywa na
głębokości 220 metrów, ale czasem schodzi nawet na głębokość 600 metrów.
4.
Belona (60-100 cm).. Występuje w Oceanie Atlantyckim i w morzach przyległych
(Morze Śródziemne, Północne, Bałtyckie i Czarne). U nas belony można spotkać w
płytkich wodach przybrzeżnych Bałtyku oraz otwartym morzu. Belona ma ciało
bardzo mocno wydłużone w kształcie strzały, okrągłe w przekroju. Belona to
typowy drapieżnik polujący blisko powierzchni wody na ławice cierników, śledzi
i szprotów oraz drobne zwierzęta wodne.
5.
Flądra (płastuga) (25-30 cm). Jest to ryba bałtycka, która w ciągu dnia jest
zakopana w piachy, a żeruje intensywnie po zmroku. Flądry odżywiają się
najczęściej ikrą ryb, małżami i owadami. Flądry charakteryzują się asymetryczną
budową ciała. Dorosłe ryby bardzo dużo czasu przebywają na dnie morza.
Poruszają się na lewym boku, a ich prawe oko jest przemieszczone na lewą stronę
głowy.
6.
Turbot (90-100 cm). Występuje głównie w polskiej części Bałtyku. Ciało tej ryby
jest prawie koliste. Ubarwienie ciała jest zależne od podłoża. Turbot osiąga
różne rozmiary, zależnie od warunków środowiskowych. W Bałtyku znajdują się
okazy, które dorastają nawet do około 50 cm długości. Metrowy turbot osiąga
wagę nawet do 18 kg. Turboty zjadają głównie małe ryby.
7.
Sieja (35-45 cm). Sieja kształtem przypomina śledzia, zazwyczaj jest nieco
mniej smukła. Głowa mała, o spiczastym, często nawet wyciągniętym w kształcie
nosa pysku. Łuski większe niż u łososiowatych, linia boczna pełna. Wąsko
wycięty otwór gębowy sięga do przedniej krawędzi oka. Boki i brzuch białe lub
srebrzyście lśniące.
8.
Sola (40-70 cm). Należy do najszlachetniejszych ryb o bardzo delikatnym smaku.
Dorasta do 70 cm długości i maksymalnie 3 kg masy. Charakteryzuje się płaskim,
owalnym kształtem ciała z oczami po tej samej stronie tułowia. Żeruje nocą
zjadając bezkręgowce, a czasem małe ryby.
9.
Węgorz (50-200 cm). Dorosłe osobniki wędrują z wód słodkich do morza. Na
bytowanie wybiera miejsca ciepłe i obficie porośnięte, o dnie mulistym,
aczkolwiek spotyka się go także w wartkich rzekach o dnie kamienistym. Żyje
przy dnie. Samica osiąga nawet do 200 cm długości i wagę do 9 kg. Samce są
mniejsze od samic i osiągają długość do 60 cm.
10.
Łosoś/Troć (65-150 cm). Występuje w północnej części Atlantyku, w rzekach
Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk.
Dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie
z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg
masy. Łosoś jest rybą drapieżną.
11.
Płoć (30-50 cm). Występuje we wszystkich wodach słodkich w Polsce (w rzekach,
jeziorach i stawach, z wyjątkiem gór), także w wodach przybrzeżnych Bałtyku.
Zjada zarówno pokarm roślinny jak i zwierzęcy.
12.
Szczupak (40-150cm) . Jest to ryba słodkowodna, występująca w Bałtyku przy
ujściach rzek. Osiąga długość do 1,5 m i masę do około 10 kg. Okazy ponad 15–20
kg są rzadkie. Jest świetnie przystosowany do życia wodnego drapieżnika,
normalnie nie jest aktywnym myśliwym, choć zalicza się do najbardziej
drapieżnych ryb.
BIBLIOGRAFIA
http://poradnik-wedkarski.pl/wplyw-pogody-na-brania#
http://innovafish.pl/item/show/id/8
http://www.fishing.pl/var/news/storage/images/media/fotki/reportaz/tarlisko/328215-1-pol-PL/tarlisko.jpg
http://www.astra28.eu/baltyk.html
http://ivloken.republika.pl/baltyk/fauna.htm
http://morski-swiat.blogspot.com/2016/03/ryby-batyku-wpyw-zmian-klimatu.html
http://www.moje-morze.pl/pog.html
http://www.zagle.pogodynka.pl/index.php/warsztat-synoptyka/sztormy-na-baltyku-
http://klimada.mos.gov.pl/blog/2013/10/29/morze-baltyckie-zagrozone-zmianami-klimatu/
Bibliografia
http://mignaszkolnej13.blogspot.com/2015/12/dobry-klimat-dla-morza-jak-zmiany.html
